Οι δυσκολίες που παρουσιάστηκαν στη διάρκεια της συλλογής των διακριτικών στοιχείων οδηγούν από μόνες τους στις διαπιστώσεις που έχουν ήδη αναφερθεί, δηλαδή ότι η απουσία καταγραφής των μνημείων, η ανεπάρκεια των γραπτών κυρίως πηγών είναι το πρώτο και αποφασιστικότερο βήμα για την απώλεια της συλλογικής μνήμης.
Για να γίνει δυνατός ο ακριβής εντοπισμός της θέσης των γεφυριών, αντλήθηκαν πληροφορίες από κατοίκους της περιοχής και εν συνεχεία επιχειρήθηκε η ανεύρεσή τους. Αυτό, όσο απλό φαίνεται στην περιγραφή του, τόσο δύσκολο αποδείχθηκε στην πράξη. Ελάχιστοι άνθρωποι υπάρχουν στα χωριά μας που μπορούν να δώσουν αξιόπιστες πληροφορίες, κι αυτό διότι λίγοι πλέον ξέρουν τι υπάρχει, πού είναι και σε ποια κατάσταση βρίσκεται. Άλλες φορές πάλι, τοπικιστικά «συμφέροντα» αλλοιώνουν την οποιαδήποτε πληροφορία και την καθιστούν αναξιόπιστη, αν αυτή δεν έχει εκ των προτέρων διασταυρωθεί. Τέλος, συναντήσαμε και την καθ’ όλα δικαιολογημένη δυσπιστία του κόσμου για το σκοπό των ερωτήσεων και της αναζήτησης των χαμένων γεφυριών. Δυσπιστία που οφείλεται στις μαζικές επισκέψεις των κυνηγών θησαυρών, που δυστυχώς λυμαίνονται παρόμοιους χώρους. Αυτό ίσως υπήρξε και το βασικότερο πρόβλημα που αντιμετώπισε η έρευνα.. Δεν υπήρξε μία περίπτωση που ο ερωτώμενος για κάποιο γεφύρι, να μην αναφέρθηκε, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, σε «λίρες ή θησαυρούς».
Εκτός όμως από τη «δημοσιογραφική» έρευνα, μεγάλη προσπάθεια έγινε για άντληση πληροφοριών από βιβλιοθήκες και από τοπικές εκδόσεις. Κι εδώ η διαπίστωση ήταν οδυνηρή, καμία ευχάριστη έκπληξη δε μας περίμενε. Πολύ λίγα στοιχεία μπορεί κάποιος να αντλήσει από βιβλία, εφημερίδες και περιοδικά τοπικού ενδιαφέροντος. Ειδικά για τα γεφύρια, λιγοστές φωτογραφίες συναντάς σε βιβλία . Επίσης, ελάχιστες αναφορές γίνονται, λες και τα κτίσματα αυτά δεν υπήρξαν ποτέ στο χώρο τους. Και τέλος, ό,τι αναφέρεται, τις περισσότερες φορές βρίσκεται χαμένο σε ένα απέραντο και αταξινόμητο χάος.
Βέβαια, αν αυτός είναι ο κανόνας, υπάρχουν και εξαιρέσεις. Ο συστηματικός μελετητής της Ευρυτανίας Πάνος Ι. Βασιλείου, για παράδειγμα, στα πάμπολλα βιβλία του, έχει αφήσει ένα πλήθος πληροφοριών σχετικών με τα γεφύρια, καθώς και μία πολύτιμη βιβλιοθήκη με σπάνια βιβλία που έχει δωριθεί στο Δήμο Καρπενησίου και βρίσκεται στη Βασική βιβλιοθήκη της πόλης. Εκεί, εντοπίστηκε και το πρώτο βιβλίο που ασχολείται αποκλειστικά με το πέτρινο γεφύρι, το «Λαϊκή αρχιτεκτονική - Ηπειρώτες μαστόροι και γεφύρια» του Αλεξ. Χ. Μαμμόπουλου.
Στη συνέχεια, και στα πλαίσια της αναζήτησης εξειδικευμένης βιβλιογραφίας, βρέθηκαν τα βιβλία του κ. Σπύρου Ι. Μαντά, «Τα Ηπειρώτικα γεφύρια» και «Το γεφύρι και ο Ηπειρώτης» και τέλος, το βιβλίο του κ. Γιώργου Τσότσου «Μακεδονικά γεφύρια» που καλύπτουν πλήρως το θέμα, από όλες τις απόψεις.
------
Στην προσπάθεια εντοπισμού των γεφυριών, συλλογής πληροφοριών και συμβουλών συνέδραμαν αρκετοί φίλοι. Χωρίς αυτούς, η καταγραφή των γεφυριών της Ευρυτανίας θα ήταν, αν μη τι άλλο, ελλιπής. Το ελάχιστο ευχαριστώ είναι η απλή αναφορά τους:
- Οι Σωτηροπούλου Πένυ , Κατσαμάγκα Μαρίνα, Τσιπλακίδης Νίκος, Μαχαίρας Γιώργος, Δασοπόνοι, Τσέλος Ηλίας, συνταξιούχος ΟΤΕ, Καραγιαννόπουλος Θανάσης, μαθηματικός και Τριανταφύλλου Γιάννης, οδηγός Νομαρχίας. Συνοδοιπόροι και πολύτιμοι βοηθοί στην ανεύρεση γεφυριών.
- Οι Χουλιάρας Κώστας, εκπαιδευτικός , Κόγιας Τάκης, εργολάβος, Παππάς Δημήτριος, αρτοποιός, Αρβανίτης Κώστας, αγρότης, Παπαδήμα - Τάκη Έφη, τραπεζικός, Παλαιός Παναγιώτης, αγρότης, Κομπογιάννης Κώστας, ξενοδόχος, ο εκλιπών Μακρής Γιάννης, Δημόπουλος Χρήστος, έμπορος, Νασιόπουλος Νίκος, εστιάτορας, Τσεκλείστας Γιώργος, συνταξιούχος, Αντωνόπουλος Νίκος, συνταξιούχος του δημοσίου, Θεοδωρογιάννης Γεώργιος,συνταξιούχος, Κατσιάδας Γεώργιος, υπάλληλος ΤτΕ, Κώτσιας Μάρκος, συνταξιούχος, Χουσιάδας Μίμης, αυτοκινητιστής, Παπουτσόπουλος Ηλίας, πρώην δήμαρχος Φουρνάς, Παπαδογούλας Δημήτριος, συνταξιούχος και Τσέλος Ηλίας συνταξιούχος του ΟΤΕ, βοήθησαν με πληροφορίες για τον εντοπισμό θέσεων γεφυριών
- Οι Μπομποτσιάρης Ντίνος, εκπαιδευτικός, Ανδρεάκης Γιάννης, γραμματέας, Τσέλος Ηλίας, υπάλληλος ΟΤΕ, Μποκόρος Χρήστος, ζωγράφος, Παππάς Στέφανος, ιδιωτικός υπάλληλος, Οικονομίδης Γιάννης, εκπαιδευτικός και Παπαθανασίου Νίκος, υπάλληλος του δημοσίου, εντοπίσανε και προσφέρανε βιβλία και άρθρα σχετικά με το θέμα .
- Οι Τσατσαράγκος Γιώργος, εκπαιδευτικός, οι εκλιπόντες Ζαχαράκης Φάνης και Τζαβέλης Νίκος , Δουλαβέρης Μπάμπης, υδραυλικός , Σιώζος Γιάννης, αγρότης, Τσινιάς Κώστας, ξενοδόχος, Καραδημήτρης Νίκος, αγροφύλακας, Μακρής Γιώργος, συνταξιούχος και Δημητρίου Ανέστης, συνταξιούχος ΟΤΕ, προσφέρανε γνώσεις και πληροφορίες τους για τα γεφύρια και μας μεταφέρανε όσους θρύλους ξέρανε.
- Οι Τάσιος Γιώργος, φωτογράφος , Βλαχάκη Μαριλίτσα και Παπανικολάου Κώστας ζωγράφοι, βοήθησαν με γενικές πληροφορίες και πολύτιμες καλλιτεχνικές υποδείξεις.
- Η Φουρνιώτη Αγάπη, υπάλληλος ΝΕΛΕ, και Ζωή Μπαλαούρα, μαθήτρια ,
διευκόλυναν την πρόσβαση σε βιβλιοθήκες .
- Ο Πλατσιούρης Φίλιππος, αγρότης, ο Μπακούσης Θανάσης, αντιδήμαρχος
Απεραντίων και ο Παλαιός Γεράσιμος, δημοτικός σύμβουλος Προυσού, υπέδειξαν με ακρίβεια περιοχές με γεφύρια .
- Ο π. Δοσίθεος , Ηγούμενος της Ι. Μ. Τατάρνας, παρότρυνε και προσέφερε με περισσή γενναιοδωρία και χαρά πολύτιμες οδηγίες .
- Η Κεφαλά Δώρα, φιλόλογος, επιμελήθηκε τα κείμενα από την πρώτη μέχρι την τελική τους μορφή, ενώ πολύτιμες ήταν και οι συμβουλές της φιλολόγου Μαρίας Παναγιωτοπούλου.
- Τέλος πολύτιμη ήταν η βοήθεια και η συμπαράσταση των μελών της Οικολογικής ομάδας Καρπενησίου σε περιόδους ιδιαίτερα δύσκολες , αλλά περισσότερο η δημιουργική παρουσία του Ντίνου Μπομποτσιάρη που όχι μόνο στήριξε την προσπάθεια αλλά έτρεξε και ανέλαβε πρωτοβουλίες τη για την ολοκλήρωση του παρόντος εγχειρήματος .
* Οι επαγγελματικές ιδιότητες των ανωτέρω αφορούν το διάστημα συγγραφής του παρόντος.
Για να γίνει δυνατός ο ακριβής εντοπισμός της θέσης των γεφυριών, αντλήθηκαν πληροφορίες από κατοίκους της περιοχής και εν συνεχεία επιχειρήθηκε η ανεύρεσή τους. Αυτό, όσο απλό φαίνεται στην περιγραφή του, τόσο δύσκολο αποδείχθηκε στην πράξη. Ελάχιστοι άνθρωποι υπάρχουν στα χωριά μας που μπορούν να δώσουν αξιόπιστες πληροφορίες, κι αυτό διότι λίγοι πλέον ξέρουν τι υπάρχει, πού είναι και σε ποια κατάσταση βρίσκεται. Άλλες φορές πάλι, τοπικιστικά «συμφέροντα» αλλοιώνουν την οποιαδήποτε πληροφορία και την καθιστούν αναξιόπιστη, αν αυτή δεν έχει εκ των προτέρων διασταυρωθεί. Τέλος, συναντήσαμε και την καθ’ όλα δικαιολογημένη δυσπιστία του κόσμου για το σκοπό των ερωτήσεων και της αναζήτησης των χαμένων γεφυριών. Δυσπιστία που οφείλεται στις μαζικές επισκέψεις των κυνηγών θησαυρών, που δυστυχώς λυμαίνονται παρόμοιους χώρους. Αυτό ίσως υπήρξε και το βασικότερο πρόβλημα που αντιμετώπισε η έρευνα.. Δεν υπήρξε μία περίπτωση που ο ερωτώμενος για κάποιο γεφύρι, να μην αναφέρθηκε, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, σε «λίρες ή θησαυρούς».
Εκτός όμως από τη «δημοσιογραφική» έρευνα, μεγάλη προσπάθεια έγινε για άντληση πληροφοριών από βιβλιοθήκες και από τοπικές εκδόσεις. Κι εδώ η διαπίστωση ήταν οδυνηρή, καμία ευχάριστη έκπληξη δε μας περίμενε. Πολύ λίγα στοιχεία μπορεί κάποιος να αντλήσει από βιβλία, εφημερίδες και περιοδικά τοπικού ενδιαφέροντος. Ειδικά για τα γεφύρια, λιγοστές φωτογραφίες συναντάς σε βιβλία . Επίσης, ελάχιστες αναφορές γίνονται, λες και τα κτίσματα αυτά δεν υπήρξαν ποτέ στο χώρο τους. Και τέλος, ό,τι αναφέρεται, τις περισσότερες φορές βρίσκεται χαμένο σε ένα απέραντο και αταξινόμητο χάος.
Βέβαια, αν αυτός είναι ο κανόνας, υπάρχουν και εξαιρέσεις. Ο συστηματικός μελετητής της Ευρυτανίας Πάνος Ι. Βασιλείου, για παράδειγμα, στα πάμπολλα βιβλία του, έχει αφήσει ένα πλήθος πληροφοριών σχετικών με τα γεφύρια, καθώς και μία πολύτιμη βιβλιοθήκη με σπάνια βιβλία που έχει δωριθεί στο Δήμο Καρπενησίου και βρίσκεται στη Βασική βιβλιοθήκη της πόλης. Εκεί, εντοπίστηκε και το πρώτο βιβλίο που ασχολείται αποκλειστικά με το πέτρινο γεφύρι, το «Λαϊκή αρχιτεκτονική - Ηπειρώτες μαστόροι και γεφύρια» του Αλεξ. Χ. Μαμμόπουλου.Στη συνέχεια, και στα πλαίσια της αναζήτησης εξειδικευμένης βιβλιογραφίας, βρέθηκαν τα βιβλία του κ. Σπύρου Ι. Μαντά, «Τα Ηπειρώτικα γεφύρια» και «Το γεφύρι και ο Ηπειρώτης» και τέλος, το βιβλίο του κ. Γιώργου Τσότσου «Μακεδονικά γεφύρια» που καλύπτουν πλήρως το θέμα, από όλες τις απόψεις.
------
Στην προσπάθεια εντοπισμού των γεφυριών, συλλογής πληροφοριών και συμβουλών συνέδραμαν αρκετοί φίλοι. Χωρίς αυτούς, η καταγραφή των γεφυριών της Ευρυτανίας θα ήταν, αν μη τι άλλο, ελλιπής. Το ελάχιστο ευχαριστώ είναι η απλή αναφορά τους:
- Οι Σωτηροπούλου Πένυ , Κατσαμάγκα Μαρίνα, Τσιπλακίδης Νίκος, Μαχαίρας Γιώργος, Δασοπόνοι, Τσέλος Ηλίας, συνταξιούχος ΟΤΕ, Καραγιαννόπουλος Θανάσης, μαθηματικός και Τριανταφύλλου Γιάννης, οδηγός Νομαρχίας. Συνοδοιπόροι και πολύτιμοι βοηθοί στην ανεύρεση γεφυριών.
- Οι Χουλιάρας Κώστας, εκπαιδευτικός , Κόγιας Τάκης, εργολάβος, Παππάς Δημήτριος, αρτοποιός, Αρβανίτης Κώστας, αγρότης, Παπαδήμα - Τάκη Έφη, τραπεζικός, Παλαιός Παναγιώτης, αγρότης, Κομπογιάννης Κώστας, ξενοδόχος, ο εκλιπών Μακρής Γιάννης, Δημόπουλος Χρήστος, έμπορος, Νασιόπουλος Νίκος, εστιάτορας, Τσεκλείστας Γιώργος, συνταξιούχος, Αντωνόπουλος Νίκος, συνταξιούχος του δημοσίου, Θεοδωρογιάννης Γεώργιος,συνταξιούχος, Κατσιάδας Γεώργιος, υπάλληλος ΤτΕ, Κώτσιας Μάρκος, συνταξιούχος, Χουσιάδας Μίμης, αυτοκινητιστής, Παπουτσόπουλος Ηλίας, πρώην δήμαρχος Φουρνάς, Παπαδογούλας Δημήτριος, συνταξιούχος και Τσέλος Ηλίας συνταξιούχος του ΟΤΕ, βοήθησαν με πληροφορίες για τον εντοπισμό θέσεων γεφυριών
- Οι Μπομποτσιάρης Ντίνος, εκπαιδευτικός, Ανδρεάκης Γιάννης, γραμματέας, Τσέλος Ηλίας, υπάλληλος ΟΤΕ, Μποκόρος Χρήστος, ζωγράφος, Παππάς Στέφανος, ιδιωτικός υπάλληλος, Οικονομίδης Γιάννης, εκπαιδευτικός και Παπαθανασίου Νίκος, υπάλληλος του δημοσίου, εντοπίσανε και προσφέρανε βιβλία και άρθρα σχετικά με το θέμα .
- Οι Τσατσαράγκος Γιώργος, εκπαιδευτικός, οι εκλιπόντες Ζαχαράκης Φάνης και Τζαβέλης Νίκος , Δουλαβέρης Μπάμπης, υδραυλικός , Σιώζος Γιάννης, αγρότης, Τσινιάς Κώστας, ξενοδόχος, Καραδημήτρης Νίκος, αγροφύλακας, Μακρής Γιώργος, συνταξιούχος και Δημητρίου Ανέστης, συνταξιούχος ΟΤΕ, προσφέρανε γνώσεις και πληροφορίες τους για τα γεφύρια και μας μεταφέρανε όσους θρύλους ξέρανε.
- Οι Τάσιος Γιώργος, φωτογράφος , Βλαχάκη Μαριλίτσα και Παπανικολάου Κώστας ζωγράφοι, βοήθησαν με γενικές πληροφορίες και πολύτιμες καλλιτεχνικές υποδείξεις.
- Η Φουρνιώτη Αγάπη, υπάλληλος ΝΕΛΕ, και Ζωή Μπαλαούρα, μαθήτρια ,
διευκόλυναν την πρόσβαση σε βιβλιοθήκες .
- Ο Πλατσιούρης Φίλιππος, αγρότης, ο Μπακούσης Θανάσης, αντιδήμαρχος
Απεραντίων και ο Παλαιός Γεράσιμος, δημοτικός σύμβουλος Προυσού, υπέδειξαν με ακρίβεια περιοχές με γεφύρια .
- Ο π. Δοσίθεος , Ηγούμενος της Ι. Μ. Τατάρνας, παρότρυνε και προσέφερε με περισσή γενναιοδωρία και χαρά πολύτιμες οδηγίες .
- Η Κεφαλά Δώρα, φιλόλογος, επιμελήθηκε τα κείμενα από την πρώτη μέχρι την τελική τους μορφή, ενώ πολύτιμες ήταν και οι συμβουλές της φιλολόγου Μαρίας Παναγιωτοπούλου.
- Τέλος πολύτιμη ήταν η βοήθεια και η συμπαράσταση των μελών της Οικολογικής ομάδας Καρπενησίου σε περιόδους ιδιαίτερα δύσκολες , αλλά περισσότερο η δημιουργική παρουσία του Ντίνου Μπομποτσιάρη που όχι μόνο στήριξε την προσπάθεια αλλά έτρεξε και ανέλαβε πρωτοβουλίες τη για την ολοκλήρωση του παρόντος εγχειρήματος .
* Οι επαγγελματικές ιδιότητες των ανωτέρω αφορούν το διάστημα συγγραφής του παρόντος.
.png "English"){kind=small}
